της Κατερίνας Χαιρέτη,
Υποψήφια περιφερειακή σύμβουλος κεντρικού τομέα
Δανείζομαι, ελαφρά τροποποιημένο, τον τίτλο της παλιάς πολύ καλής ελληνικής
ταινίας των Νίκου Ζερβού και Θανάση Ρεντζή, καθώς η Περιφέρεια Αττικής, ως η
μεγαλύτερη και πολυπληθέστερη χωρική ενότητα της Ελλάδας, μοιάζει,
πραγματικά, με λεωφόρο. Πλατεία, ασφαλτοστρωμένη και γεμάτη αυτοκίνητα που
τρέχουν πλάι-πλάι, χωρίς ο ένας οδηγός να γνωρίζει τον άλλο, η «μικρή Ελλάδα»,
όπως θα μπορούσαμε να την αποκαλέσουμε, συμπυκνώνει όλες τις αρνητικές
όψεις της χώρας. Άναρχη δόμηση, λίγο πράσινο, άνθρωποι χωρίς στέγη και
τροφή, άνθρωποι που μπορεί να έχουν ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι τους και
ένα πιάτο φαγητό, αλλά στερούνται πολλά άλλα, βασικά για μια αξιοπρεπή ζωή,
αγαθά, άνθρωποι βυθισμένοι στη φτώχεια και την ανεργία.
Πρώτα και μεγαλύτερα θύματα της φτώχειας και της ανεργίας οι νέοι και οι νέες.
Όλοι και όλες μιλάμε για τους νέους και τις νέες, όλοι και όλες κάνουμε δηλώσεις
για τα νιάτα που είναι «το μέλλον της χώρας μας», «είναι η ελπίδα για το αύριο»,
«οι στυλοβάτες της πατρίδας» και άλλα τέτοια, αλλά τα νούμερα, αυτά τα άτιμα
τα νούμερα, μας δίνουν ένα ηχηρό χαστούκι, καθώς είναι ο καθρέφτης της
πραγματικής κατάστασης.
Στον Πίνακα 1 απεικονίζονται τα ποσοστά απασχόλησης (κάθε είδους
απασχόλησης, πλήρους και μερικής) κατά τα έτη 2008-2018 σε τριάντα μία χώρες
της Ευρώπης, στις οποίες περιλαμβάνονται είκοσι έξη χώρες της Ευρωπαϊκής
Ένωσης (ΕΕ), οι δεκαεννέα χώρες της ευρωζώνης και η Ελλάδα συνολικά και σε
επίπεδο περιφερειών, ενώ στο Διάγραμμα 1 απεικονίζονται τα στοιχεία του
Πίνακα συμπυκνωμένα σε επίπεδο ΕΕ, ευρωζώνης, Ελλάδας σε σύνολο και σε
περιφέρειες. Όπως παρατηρούμε, η απασχόληση των νέων καταβαραθρώθηκε
ιδιαίτερα μεταξύ των ετών 2010-2013, ενώ από το 2013 η ανάκτηση μέρους του
ποσοστού απασχόλησης είναι αφ’ ενός μεν ιδιαίτερα χαμηλή, αφ’ ετέρου δε
οφείλεται στον άθλιο μνημονιακό νόμο του 2012 με τον οποίο καθιερώθηκε ο
κατώτατος μισθός στα 586,08 (καθαρά 489,38) και ο υποκατώτατος μισθός
στα 510,94 ευρώ μικτά (καθαρά 440,44 ευρώ) για τους νέους και τις νέες κάτω
των 25 ετών. Συνέπεια των παραπάνω η μείωση του κατώτατου μισθού για το
σύνολο των εργαζομένων κατά 22,0%, ενώ για τους κάτω των 25 ετών κατά
32,0%.
Είναι πασιφανές, ότι πληθώρα εργοδοτών προτίμησαν είτε την πρόσληψη, είτε την
μη απόλυση εργαζομένων κάτω των 25 ετών, με συνέπεια, το 2013 η μείωση της
απασχόλησης στους νέους και τις νέες να παρουσιάζει ανάσχεση, ενώ από το
2014 και μετά αύξηση.
Ανάσχεση της πτωτικής πορείας παρουσιάστηκε και στο σύνολο των
απασχολουμένων, ωστόσο, αυτή η ανάσχεση ήταν εμφανώς πιο συγκρατημένη
από εκείνη που παρατηρήθηκε στους νέους και τις νέες, όπως φαίνεται στους δύο
επόμενους πίνακες, τους Πίνακες 2 και 3, όπου απεικονίζονται οι μεταβολές
έναντι προηγουμένου έτους και οι μέσοι ετήσιοι ρυθμοί μεταβολής για τους νέους
απασχολούμενους και το σύνολο απασχολουμένων, αντίστοιχα.
Στον Πίνακα 2 παρατηρούμε, ότι η καθιέρωση του υποκατώτατου μισθού για τους
κάτω των 25 ετών εργαζόμενους το 2012, επέφερε, πράγματι, όπως στόχευε η
κυβέρνηση και οι εταίροι της, ανάσχεση στην πτωτική πορεία της απασχόλησης
στους νέους, εμφανώς, υπέρ μιας «ρηχής» επιχειρηματικότητας (σουβλατζίδικα,
κομμωτήρια, καφετέριες, εστιατόρια κλπ.), καθώς η «ρηχή» επιχειρηματικότητα
μπορεί να συμβαδίζει με ανειδίκευτη, άκρως κακοπληρωμένη εργασία και
εξαντλητικά ωράρια απασχόλησης. Παρατηρούμε, επίσης, ότι ο (αρνητικός)
μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής στην Αττική είναι λίγο χαμηλότερος εκείνου
που αφορά το σύνολο χώρας, καθώς, η Αττική, η «μικρή Ελλάδα»,
συμπυκνώνει και αναπαράγει την επιχειρηματικότητα που χρειάζεται
ανειδίκευτη, φθηνή και ατέλειωτη εργασία.
Στον Πίνακα 3 παρατηρούμε, κατ’ αρχήν, ότι ο μέσος ετήσιος ρυθμός μείωσης
των απασχολουμένων στην Αττική ήταν ο υψηλότερος σε σχέση με εκείνον που
αφορά τις υπόλοιπες περιφέρειες, απτό δείγμα του ότι η Αττική χτυπήθηκε
περισσότερο από το μέσο όρο χώρας από την κρίση. Παρατηρούμε, επίσης, ότι
παρά την καταβαράθρωση του κατώτατου μισθού, πολύ μικρό μέρος του
εργατικού δυναμικού επανεντάχθηκε από τους άνεργους στους απασχολούμενους
(πιθανότατα στην πλειοψηφία τους ως μερικώς απασχολούμενοι και αναλόγως
αμειβόμενοι, ασχέτως των πραγματικών ωρών εργασίας τους), τόσο στην Αττική,
όσο και στις υπόλοιπες περιφέρειες της χώρας.
Στη σύγκριση των δύο πινάκων, παρατηρούμε, ότι, ιδιαίτερα από το 2014 και
μετά, η αύξηση των νέων απασχολουμένων είναι μεγαλύτερη εκείνης που αφορά
το σύνολο των απασχολουμένων, καθώς, εμφανώς, οι εργοδότες έσπευσαν να
επωφεληθούν από την εξωφρενικά χαμηλά αμειβόμενη και πολύωρη εργασία
στην οποία οι νέοι άνθρωποι εξαναγκάζονται, προκειμένου να βγάλουν τα
προσωπικά τους έξοδα, φιλοξενούμενοι στο σπίτι των γονιών τους, χωρίς
δυνατότητα για δική τους στέγη, για προσωπικό χώρο, για συγκατοίκηση με
τον/την σύντροφο, για τη χαρά της ζωής.
Όχι δεν αυξήθηκε πραγματικά η απασχόληση, αυξήθηκε η επισφάλεια, η
ανασφάλεια, η αβεβαιότητα για το αν τα 200 ευρώ που παίρνεις σήμερα θα
μπορείς να τα πάρεις και αύριο, όχι για να ζήσεις, αλλά για να αντέξεις να
ελπίζεις, ότι η πορεία στην κεντρική λεωφόρο κάπου θα σε βγάλει.